MUZIKA TEORIA HISTORIA

Mikhail Ivanovich Glinka  (1 qershor 1804- 15 shkurt 1857)  Ishte kompozitori i parë rus që si brenda dhe jashtë vendit të tij, shpesh vlerësohet si krijuesi i muzikës klasike ruse. Kompozimet e Glinka ishin një ndikim të rëndësishëm në kompozitorët e ardhshëm rus, veçanërisht anëtarët e Grupit të të The Pestëve.  Glinka lindi afër Smolenskut në Perandorisë Ruse.  Si një fëmijë shëndetlig ai u detyrua të rrinte më shumë brënda shtëpisë, dadoja i mësoi atij rusisht, gjermanisht, frëngjisht dhe gjeografi, ai gjithashtu mori leksione pianoje dhe violine. 13 vjec ai shkoi ne Shën Peterburg ku mësoi latinisht, persisht, anglisht, zoologji dhe matematikë. Pas mbarimit të shkollës ai filloi punë në zyrën ruse të marrdhënieve me jashtë. Ai e kuptoi që vetëm kompozimi ishte ajo që dëshironte dhe filloi të krijojë punët e para.  Dshuria e tij e parë ka frymëzuar trion e aktit të parë të operës ‘A Life for the Tsar’ (1836). Kjo operë ishte e para nga dy operat e shkëlqyera të Glinkës, tjetra ësht

Jan Kukuzeli (1280 -1360)  Ishte kompozitor bizantin që ka jetuar në mesjetë i besimit kristian -ortodoks, këngëtar dhe reformator i muzikës në kohën që jetoi.  Ai u njoh si shenjt nga Kisha Ortodokse Lindore pas vdekjes së tij. Muzika e tij është e njohur nga studiuesit shqiptarë, grekë, bullgarë, serbë dhe rumunë. Koukouzelis lindi në Durrës, në atë kohë pjesë e Mbretërisë së Arbërisë në fund të shekullit të 13-të nga një baba shqiptar dhe një nënë bullgare. I ati i vdiq kur ishte shumë i vogël, kështu që e ëma ua besoi mesuesve më të mire edukimin e tij. Ai u dallua për një zgjuarsi të rrallë, për zërin engjëllor dhe për aftësi të mira muzikore. Për këtë arsye e dërgojnë në Konstandinopojë, në kryeqytetin e perandorisë, për të studiuar dhe kënduar në oborrin perandorak. Duke parë talentin e tij e emëruan drejtor për shërbime muzikore në kryeqytet, duke i dhënë titullin Mjeshtër. Por, ndërsa tani është favorit i perandorit dhe i nderuar nga të gjithë, ai nuk ishte i lumtur. Madje mbr

Rilindja Në shek. XIV-XVIII, informacionet që kemi për muzikën tonë përqendrohen edhe në veprimtarinë artistike-muzikore të disa muziktarëve jashtë vendit. Ndër ta, një vend të veçantë zë veprimtaria e muzikantëve instrumentistë Kolë Durrsaku, Filip Drishtaku, Pjetër Spani si dhe familjes së trumpetistëve L’Arta shumë të njohur në Raguzë gjatë shekujve XIV-XV, pa përmendur asnjë veprimtari krijuese të mirëfilltë në atdhe, përveç asaj të Kristanth Manditit në vitin 1832, që lidhet me botimin e traktatit mbi reformën më të fundit në muzikën bizantine. Prof. R. Sokoli përmend se në shek. XIX, kanë zhvilluar veprimtari krijuese jashtë vendit, kompozitorët me origjinë shqiptare Vladimir Gjergj Kastrioti (1820-1890) dhe Harallamb Kristo Koçi në Rusi, Ismail Efendi Dedei (1778-1846) në Turqi, Luigj Albanesi (1821-1897) në Itali etj.

Kultura muzikore shqiptare në periudhën e Mesjetës, Nikel Dardani. Zhvillimi i muzikës shqiptare, në krahasim me vendet e tjera të Evropës, ka pësuar një zhvillim jo-linear. Studiuesit kanë bërë të pamundurën për të ndriçuar rrugën e zhvillimit muzikor të përshkruar, duke promovuar në këtë mënyrë "kohën ne heshtje" të kësaj muzike. Nga Antikiteti deri në Shekullin XV nuk mund të flasim me siguri për muzikën tonë. Kjo është një nga kohërat më të errëta, jo vetëm për sa i përket të dhënave për zhvillimet muzikore, por edhe më gjerë. Kuptohet që gjembaç i trashë i errësirës shekullore copëtohet nga rrezet e dritës, të cilat ndriçojnë punën e muzikantëve tanë, ndër të cilët dallojmë emrat e Niket Dardan (shek. IV) dhe Jan Kukuzeli (shek. XII), të dy profetë , një katolik dhe tjetri ortodoks. Muzika për një kohë shumë të gjatë ishte e lidhur ngushtë me institucionet e kultit fetar, një vend i përbashkët nga i cili zunë vendin e tyre edhe veprat më të hershme të letërsisë sonë. Fun

Periudha neoklasike (rreth 1920-1954) ‘Apollon musagète’ (1928) dhe ‘Orpheus’ (1947) ilustrojnë jo vetëm kthimin e Stravinsky në muzikën e periudhës klasike, por edhe eksplorimin e temave të periudhës neoklasike (rreth 1920-1954). Punime të rëndësishme në këtë periudhë përfshijnë një octet (1923), koncert për Piano (1924), Serenade (1925) dhe ‘Symphony of Psalms’ (1930). Në vitin 1951, ai përfundoi veprën e tij të fundit neoklasike, operën ‘Progresi i Rake’. Ajo u dha premierë në Venecia dhe në Operën Metropolitane të Nju Jorkut në 1953. Udhëtimet e tij në një pjesë të madhe të shteteve si Rusi, Ukrainë, Zvicër, France, Shtetet e Bashkuara të Amerikës ndikuan për një njohje më të mire të zhvillimeve muzikore të kohës. Stravinsky vdiq në 6 prill në moshën 88 vjeçare.

Donixeli u lind ne Bergamo n ë vitin 1797 dhe studimet muzikore i filloi në këtë qytet dhe i përfundoi në Bolonja. Periudha e parë e krijimtarisë së tij ishte e sukseshme, hapin e parë të rëndësishëm ai e shënoi me operan ‘Ana Bolena’. Operat e mëvonshme ‘Eliziri i dashurisë’ dhe ‘Don Paskuale’ janë realizime të rëndësishme në operan bufa italiane si dhe përcaktuan individualitetin e tij si kompozitor. Pas kompozitorëve të tjerë të njohur italiane të operas Donixetit i takon merita që me punën e tij i hapi rrugë zhvillimit të krijimtarisë së sukseshme dhe krijoi traditën për kompozitorin Xhuzepe Verdi, reformatorit dhe kompozitorit më të njohur të muzikës operistike italiane. Operat e tij pasqyruan rritjen e hovit patriotik dhe t ë lëvizjes clirimtare të popullit italian në gjysmën e dytë të shekullit XIX.

  Jeta dhe drejtimet kryesore të krijimtarisë së tij. Veprat kryesore të tij. Igor Fyodorovich Stravinsky (5 Qershor 1882- 6 Prill 1971) Komporitor rus një nga kompozitorët më të rëndësishëm dhe me ndikim të shekullit të 20-të. Karriera kompozicionale e Stravinsky ka karakteristikë larminë stilistike. Ai arriti për herë të parë famën ndërkombëtare me tre baletet ‘The Firebird’ (1910), ‘Petrushka’ (1911) dhe ‘The Rite of Spring’ (1913). Stravinsky është quajtur dhe si revolucionar në muzikë dhe themeloi një rrymë që në vitet 1920 u quajt neoklasicizëm. Në punët e tij në këtë periudhë ai ka përdorur forma muzikore tradicionale (koncerto grosso, fuga dhe simfoni), duke u mbështetur në stilet e hershme, veçanërisht nga shekulli i 18-të. Periudha ruse e Stravinskit, filloi me kompozime në kujdesin e Nikolai Rimsky-Korsakov. Kjo periudhë përfshin veprat orkestrale si Simfonia në E ♭ major (1907), ‘Faun dhe Shepherdess’ (për mezzo-sopranon dhe orkestrën; (1907), ‘Scherzo fanta

62-   65. Nikola Paganini N ë gjysmën e parë të shekullit të 19- të krahas Rosinit, Belinit dhe Donixetit në Itali zhvilloi aktivitetin e tij artistik dhe Nikola Paganiani. Ai lindi n ë qytetin e Gjenovës në 1782 dhe për edukimin muzikor u kujdes i ati. N ë moshën tetëmbëdhjetë vjecare bëri turneun e parë koncertal dhe që nga ajo kohë ai nuk u shkeput nga skena, gjithashtu kompozoi dhe mjaft vepra muzikore për violinë gjatë 40 viteve të ardhshme. Paganini ishte trashgmtar i traditave t ë pasura të krijuara nga shkollat violinistike italiane të cilat fillojnë me Korelin e Vivaldin. Paganini i pasuroi k ëto tradita  duke e lidhur virtuozitetin instrumental me kërkesat e reja që kishte romantizmi për një përmbajtje të shëndoshë, për emocione dhe ndjenja thellësisht njerëzore në veprat muzikore. Ai krijoi nje stil të ri të ekzekutimit që mbështetej në përdorimin e disa nuancave timbrike krejt të reja, në shfrytezimin  e njëkohshëm të picikatos dhe të harkut, në përdorimin e akor

Dominantë sekondakordi D 2 Përmbysja e tretë e d7 përbëhet nga 2+, 3+, 3-. Quhet  dominantë sekondakordi sepse është akord i gradit të pestë të  shkallës që në bazë të tij ka intervalin e sekondës. Fillon ne  gradin e katert te shkalles.

Kompozitorë të shquar hungarezë në gjysmën e parë të shekullit XX Alexander Laszlo ishte një pianist dhe kompozitor hungarez. (22 nëntor 1895 Budapest, Hungari- 17 nëntor 1970 Los Angelos, Kalifornia) Ai lindi Sandor Totis, por përdori emrin profesional të Alexander Laszlo si kompozitor dhe botues i muzikës. Lazlo studioi piano në Akademinë e Muzikës Franz Liszt, dhe filloi si pianist në Orkestrën Blüthner në Berlin në 1915. Në fund të viteve ’40 dhe vitet ’50 ai shkroi muzikën për disa filma si: The Great Flamarion (1945), The Amazing Mr. X (1949), Shatërvani Magjik i Tarzanit (1948), Nata e Gjakut (1958), Sulmi i The Legend Giant (1959), etj.Ai themeloi një kompani botuese për të mbledhur të drejtat e ASCAP nën emrin "Alexander Publications". Kompozitorë të tjerë të njohur hungarezë të gjysmës së pare të shekullit XX janë edhe Eduard Kilenyi, Erno Donanyi, Ferenc Farkas, Franz Lehar, Franz Von Vecsey, Gyorgy Kurtag e të tjerë.

Muzika për piano e Shopenit. Ai krijoji lloje të reja të miniaturës pianistike. Muzika e tij përshkohet nga ndjenja e dashurisë për atdheun, ajo karakterizohet nga dashuria për jetën, thjeshtësia, emocioni etj. Ai u mbeshtet gjerësisht në meloditë polake, vallet popullore polake. Shopeni përqafoi idetë përparimtare të kohës dhe pasqyroi me fanatizëm përpjekjet reale të Polonisë në luftën për liri. Krijimet per piano të Shopenit janë disa lloje, vepra të mëdha për piano sic janë baladat, sonatat, koncertet dhe vepra të vogla sic janë prelude, mazurka, polonezet, valset, etydet, nokturnet, fantazite, improvizot, skercot etj. Prelude përbëjnë realizimet më interesante në krijimtarinë e tij, cdo prelud përmban një figurë, janë skica të shkurtra muzikore, ai ka  krijuar    24 prelude në të cilat pasqyrohet bota e tij e brendshme. Këto prelude marrin vlera të ndryshme muzikore herë në forma etydi, e herë në forma të poemës së vogël. Disa nga preludet më të njohura jane ato në re+, do-

51.   Jeta 52.   Drejtimet kryesore të krijimtarisë së             Viktor János Bartók (25 Mars 1881- 26 Shtator 1945) Kompozitor hungarez, pianist dhe etnomuzikolog. Ai konsiderohet një nga kompozitorët më të rëndësishëm të shekullit të 20-të; ai sëbashku me Franz Liszt vlerësohen si kompozitorët më të mëdhenj të Hungarisë. Përmes punëve të tij dhe studimit analitik të muzikës popullore, ai ishte një nga themeluesit e muzikologjisë krahasuese, e cila më vonë u bë etnomuzikologji. Bartoku pasi mbaron gjimnazin filloi të kompozojë, I frymëzuar prej veprave të Johanes Brahmsit dhe Ernst von Dohnanit Më 1903, krijoi poemin simfonik kushtuar lëvizje çlirimtare hungareze, "Kosut" (Kossuth), më pas krijoi "Rapsodi për piano dhe orkestër op.1". Më 1907, Bartoku emërohet profesor i pianos në akademinë e Budapestit. Harmonia e përdorur, tingujt e qartë, ritmet e shpejta për të dhe ndonjëherë tingëllime agresive, kundër tempot dhe muzikën popullore ballkanik

F. Shopen         Jeta dhe Krijimtaria Drejtimet e krijimtarisë dhe veçoritë e saj. Vecorite e krijimtarise se Shopen. Franc Frédéric François Chopin (1 Mars 1810- 17 Tetor 1849) Kompozitor polak dhe pianist virtuoz i epokës romantike që shkroi kryesisht për piano solo. Shopeni lindi dhe u rrit në Varshavë, Poloni. Ai në moshën djaloshare mbaroi arsimin e tij muzikor dhe kompozoi veprat e tij të para, përpara se të linte Poloninë në moshën 20 vjeçare. 21 vjeç, ai u vendos në Paris. Ai fitonte të ardhura nga shitja e kompozimeve tij dhe mësimeve që jepte në piano. Shopen kishte miqësi me Franz List. Në vitet e tij të fundit, ai u mbështet financiarisht nga admiruesi i tij Jane Stirling, i cili gjithashtu organizoi një vizitë në Skoci në 1848. Pjesën më të madhe të jetës së tij, Shopen ishte në gjendje të dobët shëndetësore. Ai vdiq në Paris në 1849 nga turbekulozi në moshën 39 vjeç. Shopeni ka kompozuar vetëm për piano. Shumica për piano solo dhe dy koncerto për pian

Dominantë tercë kuartakordi D ¾ Përmbysja e dytë e d7 përbëhet nga 3-, 2+, 3+. Fillon ne  gradin e dyte te shkalles.  

Pyotr Ilyich Tchaikovsky (7 maj 1840– 6 Nëntor 1893) Kompozitor i madh rus i periudh ës  romantike, dirigjent dhe pedagog. Muzika e tij njihet dhe pëlqehet për karakterin e theksuar rus, për harmoninë e pasur dhe meloditë energjike. Veprat e tij kanë një frymëzim më perëndimor se bashkëkohësit e tij, ato mishërojnë elemente ndërkombëtare të gërshetuara me meloditë popullore kombëtare. Çajkovski jetoi dhe krijoi në të njëjtën periudhë kur jetuan dhe krijuan veprat e tyre "Grupi i të pestëve" por orientimi ideo-estetik i këtij kompozitori dallohet nga programi ideor i "Grupit të fuqishëm". Çajkovski u mbështet krijimtarinë e tij në traditat e klasikëve dhe të romantikëve të Evropës perëndimore e në radhë të parë të kompozitorëve gjermanë e francezë. Disa nga baletet më të rëndësishme janë ‘Liqeni i mjelmave’, ‘Bukuroshja e fjetur’, Árrëthyesi’. Opera lirike Éugjen Onjegin’, simfonia nr. 6 ‘Patetike, Koncerti per piano nr. 1, Simfonia ‘Manfred’. Në vitet e rin

F. S hubert   Roli i tij në muzikën romantike. Vecorite e krijimtarise se tij. Veprat kryesore. Franz Peter Schubert (31 janar 1797- 19 nëntor 1828) Kompozitor austriak i fundi të periudhës klasike dhe fillimit të romantizmit. Megjithë jetën e tij të shkurtër, Shubert la pas më shumë se 600 vepra vokale laike, shtatë simfoni të plota, muzikë të shenjtë, opera dhe një pjesë shumë të madhe veprash për piano dhe muzikë dhome. Punët e tij më të rëndësishme janë simfonia Nr.8 në B minor, D. 759 (Simfonia e Pambaruar), tre sonatat e fundit të pianos (D. 958–960), opera ‘Fierrabras’ (D. 796), ciklet e këngëve ‘Die schöne Müllerin’ (D. 795) dhe ‘Winterreise’ (D. 911). Lindur në periferi të Himmelpfortgrund të Vjenës, talenti i Shubert për muzikën ishin i dukshëm që në moshë të re. Babai i tij i dha mësimet e tij të para për violinë dhe vëllai i tij i madh i dha mësime pianoje, por Shubert shpejt i tejkaloi aftësitë e tyre. Në 1808, në moshën njëmbëdhjetë vjeç, ai u bë nxënës

Jan Sibelius.    Muzika finlandeze në gjysmën e parë të shekullit XX.   Roli i tij në muzikën romantike. Franz Jean Sibelius (8 dhjetor 1865- 20 shtator 1957) Kompozitor dhe violinist finlandez i periudhës romantike dhe fillimit të periudhës moderne. Ai njihet gjerësisht si kompozitori më i madh i vendit të tij dhe, përmes muzikës shpesh vlerësohet se ka ndihmuar Finlandën të zhvillojë një identitet kombëtar gjatë luftës për pavarësi nga Rusia. Shtatë simfonitë e tij janë vepra janë shumë të njohura.      Kompozicionet e tjera të tij më të njohura janë ‘Finlandia’, ‘Karelia Suite’, ‘Valse triste’, simfonia korale ‘Kullervo’. Punime të tjera përfshijnë pjesë të frymëzuara nga natyra, mitologjia nordike dhe epika kombëtare finlandeze, ‘Kalevala’, mbi njëqind këngë për këngëtar dhe piano, opera ‘Jungfrun i tornet’ (The Maiden in the Tower), muzikë dhome , muzikë për piano, etj. Që nga viti 2011, Finlanda feston një Ditën e Flamurit në 8 Dhjetor, ditëlindjen e kompozitori

Pyotr Ilyich Tchaikovsky  (7 maj 1840– 6 Nëntor 1893) Kompozitor i madh rus i periudhës  romantike, dirigjent dhe pedagog. Muzika e tij njihet dhe pëlqehet për karakterin e theksuar rus, për harmoninë e pasur dhe meloditë energjike. Veprat e tij kanë një frymëzim më perëndimor se bashkëkohësit e tij, ato mishërojnë elemente ndërkombëtare të gërshetuara me meloditë popullore kombëtare. Çajkovski jetoi dhe krijoi në të njëjtën periudhë kur jetuan dhe krijuan veprat e tyre "Grupi i të pestëve" por orientimi ideo-estetik i këtij kompozitori dallohet nga programi ideor i "Grupit të fuqishëm". Çajkovski u mbështet krijimtarinë e tij në traditat e klasikëve dhe të romantikëve të Evropës perëndimore e në radhë të parë të kompozitorëve gjermanë e francezë. Disa nga baletet më të rëndësishme janë ‘Liqeni i mjelmave’, ‘Bukuroshja e fjetur’, Árrëthyesi’. Opera lirike Éugjen Onjegin’, simfonia nr. 6 ‘Patetike, Koncerti per piano nr. 1, Simfonia ‘Manfred’. Në vitet e rinisë hyri

Dominantë septakordi D7 Ose akordi i dominantës, (është akord me katër nota)  quhet kështu sepse fillon nga gradi i pestë i shkallës që është  dominanta dhe largësia nga nota e parë deri tek e fundit është një  sekstë. Përbëhet nga 4 nota, 3+, 3-, 3-. D7 e shkalles do+ është  sol- si- re- fa. D7 ka tre permbysje, D5/ 6, D3/ 4, D2.

Septakordi 7 Eshte akordi i cili përbehet nga prima, terca, kuinta dhe  septima. Psh. Do- mi- sol- si.

Tabela e celësave Në vizën e parë celësi i sopranit, nota në të cilën fillon  me celësin e sopranit është nota do.  Në vizën e dytë celësi i mexosopranit.  Në vizën e tretë celësi i altit.  Në vizën e katërt celësi i tenorit.  Në vizën e pestë celësi i baritonit. 

51.   Opera romantike gjermane. Tre vepra të kompozuara midis 1821 dhe 1826 nga Carl Maria von Weber. Duke filluar me kryeveprën e tij, ‘Der Freischütz’. ‘Der Freischütz’ ilustron dashurinë e shkrimtarëve romantikë gjermanë për pyjet e errëta, jehonat e brirëve të gjahtarëve, praninë kërcënuese të forcave të mbinatyrshme dhe zhgënjimet e dashurisë së re të pastër. Popullariteti i tij në Gjermani dhe gjetkë ishte shumë i madh. Operat e tjera të Veber-it ‘Euryanthe’ (1823) dhe ‘Oberon’, ose Betimi i ‘Elf King’, (1826)  patën një sukses të madh. (Oberon ka veçorinë dalluese të singshpiel: dialogu i folur i ndërthurut me të kënduarin.) Kompozitorët e tjerë në gjuhën gjermane të operës aktive gjatë kësaj periudhe ishin më pak të rëndësishme. Heinrich August Marschner shfaq talentin si orkestërues dhe kompozitor. Disa opera të kompozitorëve gjermanë janë përmendur në temat e mëparshme si për shëmbull  Vagner, ‘Lohngerin’, ‘Hollandezi fluturues’, ‘Tristani dhe Izolda’, ‘Únaza

Opera romantike gjermane. Tre vepra të kompozuara midis 1821 dhe 1826 nga Carl Maria von Weber. Duke filluar me kryeveprën e tij, ‘Der Freischütz’. ‘Der Freischütz’ ilustron dashurinë e shkrimtarëve romantikë gjermanë për pyjet e errëta, jehonat e brirëve të gjahtarëve, praninë kërcënuese të forcave të mbinatyrshme dhe zhgënjimet e dashurisë së re të pastër. Popullariteti i tij në Gjermani dhe gjetkë ishte shumë i madh. Operat e tjera të Veber-it ‘Euryanthe’ (1823) dhe ‘Oberon’, ose Betimi i ‘Elf King’, (1826)  patën një sukses të madh. (Oberon ka veçorinë dalluese të singshpiel: dialogu i folur i ndërthurut me të kënduarin.) Kompozitorët e tjerë në gjuhën gjermane të operës aktive gjatë kësaj periudhe ishin më pak të rëndësishme. Heinrich August Marschner shfaq talentin si orkestërues dhe kompozitor. Disa opera të kompozitorëve gjermanë janë përmendur në temat e mëparshme si për shëmbull  Vagner, ‘Lohngerin’, ‘Hollandezi fluturues’, ‘Tristani dhe Izolda’, ‘Únaza e Nibelungëve’ e të tj

Kuintakordi, Sekstakordi, kuartesekstakordi Kuintakordin e kemi në katër lloje, +, -, zm, zv. A5+=  3+, 3-, a5-= 3-, 3+, a5zm= 3+, 3+, a5zv=3-, 3-. Sekstakordi ose  A6 është përmbysja e parë e a5. a6+= 3-, 4p, a6-= 3+, 4p,  a6zm=3+, 4zv, a6zv=3-. 4zm. A46 ose kuartë sekstakordi është  përmbysja e dytë e kuintakordit dhe përbëhet: a4/6+=4p, 3+,  a4/6-=4p, 3-, a4/6zm=4zv, 3+ dhe a4/6zv=4zm, 3-.

Kuintakordi Akod është bashkëtingëllimi I menjëhershëm i tre ose  më shumë notave. Kuintakordi ose tre tingulli është i renditur  në formë tercash dhe nga nota e parë tek e fundit formohet  intervali i kuintës. Kuintakordin e kemi në tre gjëndje; maxhore  +, minore -, të zmadhuar zm, të zvogëluar zv. A5+= 3+, 3-. A5  -=3-, 3+. A5 zm= 3+, 3+. A5 zv= 3-, 3-. Kuintakordi ka dy  përmbysje, përmbysja e parë është sekstakordi dhe e dyta  kuartesekstakordi. 

Kohët e përziera Kohët e përziera përbëhen nga bashkimi i dy ose më  shumë lëvizjeve të ndryshme (trinare 3/8 ose binare 2/8). Kohët  e përziera e kane theksin në lëvizjen trinare. Kohë të përziera  janë 2/8+ 3/8= 5/8 (mase me 5 lëvizje), 2/8+ 2/8+ 3/8= 7/8  (masë me 7 lëvizje). Kemi dhe masën (kohën) me 9 levizje  2+2+2+3/8=9/8.

Db-C#, Gb-F#, Cb-B, keto shkallë kanë emërtime të ndryshme  por si tingëllim janë të njëjtë. Më poshtë kemi renditjen e diezave dhe bemolave në celësat e  solit dhe të basit. 

Shkallët  Kemi disa lloje shkallësh, shkallë maxhore dhe shkallë minore. Shkalla maxhore ka tetë nota ose tetë grade. Shkallë është renditja e njëpasnjëshme e tetë notave nga gradi i parë në gradin  e tetë. Më poshtë kemi shkallën do+ që është shkalla që nuk ka  asnjë shenjë në armaturë, gjysmatonet janë në gradet 3- 4 dhe 7- 8 në notat mi- fa dhe si- do.

Largësia dhe karakteristikat e intervaleve.  Intervalet janë të thjeshtë dhe të përberë, intervalet që janë më të vegjël se një oktave janë intervale të thjeshtë, intervalet që e kalojnë oktavën janë intervale të përbërë.  Intervalet 1, 4, 5 dhe 8 janë intervale të pastër dhe janë 3 lloje, të paster, të zmadhuar, të zvogëluar. Intervalet që ngelen pra 2, 3, 6 dhe 7 janë intervale maxhore dhe janë tre lloje, maxhore, minore, te zmadhuar dhe te zvogëluar.  1p= 0t, 2+=1t, 3+= 2t, 4p=2.5t, 5p=3.5t, 6+= 4.5t, 7+=5.5t dhe 8p= 6t 

   Shenjat e shartimit Diezis, bemol dhe bekuatër ose natyral, shërbejnë për të  ngritur ulur apo për të kthyer notën muzikore në gjendjen e tyre  të mëparshme. Diezis e ngre noten gjysem toni, renditja e tyre  është fa, do, sol, re, la, mi, si. Bemoli e ul notën gjysëm toni,  renditja e tyre është; si, mi, la, re, sol, do, fa. Natyrali e kthen  notën në gjendjen e mëparshme. 

Rreth vitit 1830, periudha Romantike doli ngadalë nga forma delikate e periudhës klasike, duke thyer kufijtë muzikorë dhe duke zgjeruar forcat orkestrale për të mishëruar emocione dhe ide të reja muzikore që nuk i kishin përdorur më parë. Kompozitorët përqafuan anën e tyre pasionante dhe u përpoqën të përdorin muzikën për të shprehur emocione të thella si dashuria, pikëllimi dhe tragjedia. Ata gjetën format dhe i përdorën për herë të parë në muzikë për tia përcjellë publikut idetë e tyre. Instrumentet Romantike. Instrumentet e kontrabasit, klarinetës pikolo u shtuan në orkestër për të treguar disa ngjyra shumë të nevojshme, gjithashtu kemi edhe shtimin e ksilofoneve, daulleve, celestes, harpave, kambanave dhe trekëndëshave.

Vlerat e notave Cdo notë ka një vlerë të caktuar (gjatësi). https://www.youtube.com/channel/UClGw38EqU58vdERfP4X3gzw

 Kohët e përbëra Kohë të përbëra janë ato kohë të cilat përbëhen nga  bashkimi i dy ose më shumë lëvizjeve (masave) të njëjta, të  thjeshta. Kohë të përbëra binare quhen masat që formohen nga  bashkimi i masave të thjeshta në dy lëvizje. 2/4+ 2/4= 4/4, 2/8+  2/8= 4/8 etj. Kohë të përbëra trinare quhen ato kohë që  formohen nga bashkimi i 2 ose më shumë masave me tre lëvizje,  ¾+ ¾= 6/4, 3/8+ 3/8= 6/8 etj. 

 Vlerat e notave, tabela Si cdo gjë edhe notat në muzikë kanë vlerat e tyre  ritmike. Nota e plotë ose nota 4/4 është nota e cila ndahet në 2  pjesë të barabarta (të gjitha notat ndahen në dy pjesë të  barabarta). Nota gjysëm ose nota 2/4 është sa gjysma e notës  4/4, pra 2 nota 2/4 kanë vlerën 4/4. Nota 2/4 ndahet në dy nota  1/4, pra dy nota 1/4 kanë vlerën 2/4. Një notë 1/4 ndahet në dy  nota 1/8 dhe 2 nota 1/8 kanë vleren 1/4. Një note 1/8 ndahet në 2  nota 1/16 dhe 2 nota 1/16 kanë vlerën 1/8. Një notë 1/16 ndahet  në 2 nota 1/32 dhe 2 nota 1/32 kanë vlerën 1/16. Nëpërmpjet  vlerave që marrin notat në ndërthurje me njëra tjetrën formohen  figura ritmike të cilat duhet të ekzekutohen në mënyrë të saktë.  

    a.     Si cdo gjë që degjojmë, shikojmë dhe prekim kanë një formë edhe në muzikë kemi forma të ndryshme muzikore. Forma muzikore është mënyra e organizimit të melodies muzikore. Ajo mund të jetë nje, dy apo tre pjesëshe. b.     Idea muzikore ka logjikën e vet të zhvillimit. Forma më e thjeshtë që shtjellon një mendim të plotë e të përfunduar është periudha. c.      Ajo karakterizohet nga thjeshtësia dhe qartësia e structures dhe thjeshtësia dhe qartësia e mjeteve shprehëse. d.     Forma një pjesëshe A, është një periudhë që përsëritet shumë here, pjesa e kompozuar me këtë formë ka sy fjali muzikore. Shumë këngë për fëmijë, këngë popullore, etyde kanë këtë formë kënga ‘’Për mëmëdhenë’’ ka formë një pjesëshe. e.     Forma 2 pjesëshe organizohet në dy periudha A- B f.      Forma 3 pjesëshe organizohet në 3 periudha A- B- A.

Franc Jozef Hajden (1732 – 1809) Kompozitori që i paraprin periudhes së klasicizmit, austriak. Lindi në një fshat të vogël austriak Rorau në vitin 1732, rrjedh nga një familje e varfër zejtare. Që në moshën 8- vjeçare shkoi ne Vienë ku mesoi në shkollën e talenteve muzikorë, ai bëhet antar i korit të fëmijëve të Vienës. Në këtë shkollë ai qendroi deri në moshën 17 vjeçare, pas përfundimit ai veproi si muzikant i pavarur, punoi si ndihmës kompozitor në teatrin e Vienës dhe në Operën e qytetit. Nga viti 1760-1790 do të jetë muzikant në pallatin e princit Hungarez Esterhazi’, gjatë qëndrimit në këtë pallat ai kompozojë veprat më të njohura të tij, dhe do të njihet si kompozitorë me famë botërore. Pas vitit 1790 ai largohet nga pallati dhe do të jetoj në Vienë si një kompozitor me famë te madhe. Vdes ne vitin 1809 ne Vienë.  Nga muzika e dhomës disa nga veprat e tij më të njohura ishin kuartet e harqeve. Ai ka kompozuar 77 kuartete, më të njohurat janë: "Kuarteti Diellor", "

Koha  Kohë do të quhet rrahja e ritmit dhe ekzekutimi i rregullt në një hapsirë të caktuar.   Ketu kemi shëmbuj ritmik të kohëve 2/4, ¾, 4/4. Brenda masave të këtyre kohëve, pra në lëvizjet e këtyre kohëve notat ndahen në dy dhe në katër goditje.     

Pesë vijeshi dhe katër fushat që na formohen midis këtyre vijave.  Emrat e notave të emërtuara sipas gërmave të para të alfabetit.  (A B C D E F G).      do re mi fa sol la  si Celësi vendoset në fillim të pentagramit.  Celësat kryesore janë ai i solit dhe i basit. Këtu kemi dy oktavë duke filluar nga celësi i basit dhe në vazhdim me celësin e solit.  

Musical Instrument Digital Interface (MIDI) Midi eshte nje format muzikor i pershtatur nga instrumente “artificiale” per nje perdorim shume te gjere. Midi mund te perdoret nga njerezit dhe per “karaoke”, ku eleminohen pjeset e luajtura me ze, kjo e ka zanafillen ne Japoni. 

Giacomo Antonio Domenico Michele Secondo Maria Puccini  (22 dhjetor 1858- 29 nëntor 1924) Kompozitor i operës italiane, ai është quajtur ‘kompozitori më i madh i operës italiane pas Verdit’.    Punët e para të Puçinit janë mbështetur në operën tradicionale italiane të fund shekullit XIX. Më vonë, ai e zhvilloi me sukses punën e tij në stilin realist të ‘Verizmit’. Punët më më të njohura të Puçinit janë ‘La Bohème’ (1896), ‘Tosca’ (1900), ‘Madama Butterfly’ (1904) dhe ‘Turandot’ (1924). Puçini u arsimua në seminarin e San Michele në Lucca, dhe pastaj në seminarin e katedrales. Një nga xhaxhallarët e Pucinit, Fortunato Magi, mbikëqyri edukimin e tij muzikor. Pucini më vonë do të vazhdojë studimet në Konservatorin e Milanos.  Në 1880, në moshën 21 vjeçare, Puçini kompozoi Meshën e tij të parë.